Collectie Burgerbewapening en Schutterij

De commissie Burgerbewapening en Schutterij beheert een verzameling die bestaat uit prenten, tekeningen, penningen, boekwerken, foto’s, portretten en andere documenten betreffende de Schutterij in Nederland met het accent op Amsterdam. Deze verzameling is het resultaat van een bruikleen van de stichting ‘De Historische Verzameling der Schutterij te Amsterdam’.

In 1884 opperden de twee grondleggers het idee om een verzameling over de schutterij op te richten, omdat er in de magazijnen van de schutterij erg veel materiaal lag dat dreigde vernietigd te worden. Dit plan werd door de leiding van de Amsterdamse schutterij met instemming begroet en dankzij grote inspanningen, de hulp van veel vrijwilligers en giften van gulle gevers groeide de verzameling snel. Zo snel dat in 1891 een verzoek aan het gemeentebestuur van Amsterdam werd gedaan om een plaats voor de verzameling te krijgen in het nieuw te bouwen Stedelijk Museum. Dit verzoek werd ingewilligd en op 2 augustus 1895 werd een stichting opgericht die de verzameling ging beheren. De verzameling kreeg een permanente plaats in drie zalen van het op 14 september 1895 geopende Stedelijk Museum. In de zomer van 1896 konden de eerste bezoekers de verzameling bewonderen en op 5 juli 1920 werd met veel luister het 25-jarig jubileum van de stichting in het Stedelijk museum gevierd.

​Nog maar kort na dit feestelijk jubileum besloot de toenmalige directeur van het Stedelijk Museum C.W.H. Baard in 1922 dat een verzameling als die van de schutterij niet meer thuis hoorde in zijn museum. Er ontstond een jarenlang getouwtrek dat er uiteindelijk toe zou leiden dat in maart 1927 een heel klein deel van de verzameling een plaatsje kreeg in het nieuwe Amsterdams Historisch Museum in de Waag.

​​De rest van de verzameling werd gesplitst in twee bruiklenen. De boeken, penningen en prenten werden in 1932 in bruikleen overgebracht naar het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap, terwijl het overgrote deel van de realia (uniformen, wapens, trommels, etc.) voor 29 jaar in bruikleen werd gegeven aan het toenmalige Legermuseum.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog bevond het Legermuseum zich in kasteel Doorwerth. Toen dit in 1944-’45 door oorlogshandelingen werd verwoest, was de collectie realia van de Historische verzameling daar nog aanwezig. Grote delen van deze collectie zijn toen verloren gegaan, maar wat resteerde wordt nu bewaard in de collectie van het Nationaal Militair Museum (vroegere Legermuseum) te Soesterberg en bij het Rijksmuseum te Amsterdam. De tekeningen van J. Gebhard en J.E. van Peck in de handgeschreven catalogus van objecten uit 1924 geeft een goede indruk van de verzameling van de schutterij.

Het bruikleen aan het KOG is nog nagenoeg intact en wordt beheerd door de commissie Burgerbewapening en Schutterij. De verzameling wordt bewaard in het depot van het Genootschap in het Rijksmuseum. De boeken van de verzameling zijn te raadplegen op: Rijksmuseum Daar kunnen ook alle catalogi betreffende de Prenten, Tekeningen en Penningen worden geraadpleegd.

​Overige informatie kunt u lezen op: http://www.joghems.nl/schutter.htm