Concert en lezing: reconstructie virginaal (toegeschreven aan Johannes Ruckers) met Menno van Delft en Manu Frederickx

Onderzoek

Sinds 2018 is een groep onderzoekers van KASK & Conservatorium van de Hogeschool Gent bezig met de uitgebreide bestudering en reconstructie van een virginaal dat wordt toegeschreven aan de befaamde Antwerpse klavecimbelbouwer Johannes Ruckers. Dit instrument, afkomstig uit de collectie van het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap en vervaardigd in 1640, bevindt zich in langdurig bruikleen bij het Rijksmuseum.

Internationaal onderzoeksteam

Onder leiding van Manu Frederickx, restaurator van muziekinstrumenten van het Metropolitan Museum of Art in New York en gastonderzoeker aan het KASK & Conservatorium Hogeschool Gent, heeft dit team een grondige analyse uitgevoerd van de constructie en decoratie van dit instrument. In het internationale project wordt samengewerkt met ondermeer het Metropolitan Museum of Art (Manu Frederickx), het Rijksmuseum (Giovanni Paolo di Stefano, Paul van Duin), het KASK & Conservatorium Hogeschool Gent (Manu Frederickx, Tamar Hestrin-Grader, Frank Hollinga, Mané van Veldhuizen), de Universiteit Leiden (Tamar Hestrin-Grader) en het Netherlands Institute for Conservation, Art and Science (NICAS).

Eén van de eerste KOG-aankopen 

Het oorspronkelijke instrument, één van de eerste aankopen (1859) van het KOG, heeft in de loop der tijd talrijke aanpassingen ondergaan. Het is niet meer bespeelbaar. Tijdens het onderzoek zijn de originele materialen en latere aanpassingen nauwkeurig gedocumenteerd, waarbij tal van geavanceerde analytische en beeldvormingstechnieken werden toegepast.

Twee reconstructies

Op basis van deze bevindingen en de studie van andere Ruckers-instrumenten en historische geschreven bronnen zijn vervolgens twee reconstructies van het virginaal in zijn vermoedelijk oorspronkelijke staat gebouwd. Hierbij is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van  gereedschappen, technieken en materialen die we uit de 17^de eeuw kennen. Zo zijn speciaal voor dit project naar 17^de -eeuwse bronnen een draaibank en gutsen geconstrueerd. Deze werkzaamheden zijn uitgevoerd aan het KASK & Conservatorium Hogeschool Gent onder leiding van gastonderzoeker en professor Frank Hollinga, in samenwerking met de Opleiding Instrumentenbouw van het KASK & Conservatorium Hogeschool Gent.

De decoratie

Het onderzoek naar de decoratie is mede uitgevoerd door Mané van Veldhuizen, gastonderzoeker van het KASK en Conservatorium Hogeschool Gent en de afdeling Conservation & Science – meubelen in het  Rijksmuseum. De uitvoering van de decoratie van de twee reconstructies is door haar gedaan.

Lezing en Concert 

Op 18 december 2023 om 19:30 (inloop 19:00) presenteert Manu Frederickx dit onderzoeksproject. Hij is werkzaam als restaurator muziekinstrumenten in het Metropolitan Museum of Art in New York en onderzoeker aan het KASK: Koninklijke Academie voor Schone Kunsten en het Koninklijk Conservatorium in Gent.

Klavecinist, klavichordist en KOG-lid Menno van Delft bespeelt de zojuist voltooide reconstructie van het virginaal en een klavecimbel, beide gebouwd in 1640 door Ruckers. Het klavecimbel is langdurig in bruikleen gegeven aan het Rijksmuseum door de nakomelingen en erfgenamen van Graaf Alexander II von Velen en zijn vrouw Gravin Alexandrine von Velen, geboren als Gravin Huyn von Amstenrade en Geleen (Provincie Limburg). Het programma wordt samengesteld uit 16^de- en 17^de- -eeuwse klaviermuziek uit Nederlandse verzamelingen.

Menno van Delft treedt wereldwijd op als solist en continuospeler. Hij is docent aan het conservatorium van zijn woonplaats Amsterdam en aan de Hochschule für Musik und Theater in Hamburg. Hij geeft regelmatig lezingen en publiceert over onderwerpen als vroeg klavierrepertoire, speeltechnieken, uitvoeringspraktijk en stemming en temperament.

Programma 18 december 2023 (let op de vroege aanvangstijd)

19:00 inloop

19:30 aanvang

22:00 einde

De borrel na afloop wordt aangeboden door het Rijksmuseum.

Aanmelden voor KOG-leden en genodigden voor 14 december 2023. Toegang uitsluitend mogelijk na aanmelding. 

Voor vragen s.v.p. mailen naar kog@rijksmuseum.nl